امروزه در مدیریت ضایعات و پسماندها که فاضلاب‌ها نیز جز مهم آن‌هاست، مفهوم دورریختن در حال جایگزینی با مفهوم بازچرخانی و تجدیدپذیربودن است. با رویکرد توسعه پایدار در موضوع فاضلاب و مواد جانبی حاصل از آن، این ماده ارزشمند به عنوان یک ترکیب زائد دیده نمی‌شود. 

در دهه‌های گذشته، استفاده از پساب و لجن حاصل از فرآیند تصفیه فاضلاب تصفیه‌خانه‌ها در سراسر جهان برای مصارف مختلف با رعایت ملاحظات اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی مورد توجه قرار گرفته و در دیدگاه جدید از فاضلاب و محصولات جانبی حاصل از فرآیند تصفیه به عنوان منبع پایدار آب، انرژی، مواد مغذی مورد نیاز گیاهان و بهبود دهنده خاک یاد می‌شود؛ راه‌حلی که علاوه بر کاهش مشکلات محیط‌زیستی، از نظر اقتصادی (با توجه به هزینه‌های بالای تصفیه فاضلاب) ضروری به نظر می‌رسد.

در مراحل مختلف تصفیه فاضلاب، علاوه بر پساب، مقادیر مختلفی لجن تولید می‌شود و جمع‌آوری و به‌کارگیری صحیح لجن تصفیه‌شده به عنوان یکی از محصولات جانبی فرآیند تصفیه فاضلاب در بخش مدیریت آب می‌تواند فرصتی محسوب شود.

لجن تصفیه‌شده یا جامدات زیستی (Biosolids) به عنوان محصول جانبی تصفیه فاضلاب، از طریق جداسازى مواد جامد شیمیایى و یا بیولوژیک فاضلاب به دست می­­آید. این لجن با انجام فرآیندهایی به دلیل وجود مواد مغذی و خواص فیزیکی‌اش به عنوان کود و بهبوددهنده خاک یک منبع با ارزش محسوب می‌شود.

یکی از راه‌های استفاده سودمندانه از لجن استفاده در زمین (مناطق جنگلی، کشاورزی، اصلاح و بهبود خاک و منظرساز) است و با توجه به کمبود مواد آلی در خاک و اثرات محیط زیستی ناشی از کاربرد بی‌رویه کودهای شیمیایی، لجن تصفیه شده می‌تواند منبع بالقوه مناسبی برای جانشینی کودهای شیمیایی باشد. در صورتی که عوامل آلاینده لجن در محدوده استانداردهای کاربرد برای زمین‌های کشاورزی باشد می‌توان به‌صورت مستقیم از جامدات زیستی در زمین استفاده کرد.

ماهیت این جامدات در فاضلاب بستگى به فرآیند تصفیه فاضلاب و منبع تولید آن دارد، اگر فاضلاب انسانى تنها مواد ورودى به تصفیه ­خانه باشد لجن فاضلاب فاقد مواد سمی بوده و می­تواند با انجام مراحلی متعارف جهت رسیدن به کیفیت مناسب به محیط بازگردانده شود.

بر این اساس مدیریت و دفع بهداشتی لجن یک مسئله جهانى است و در این زمینه در دنیا کارهای زیادی صورت گرفته و طرح‌هایی برای مدیریت لجن فاضلاب شهری، شناسایی استانداردهای کمی و کیفی آن و تعیین نوع و چگونگی دفع و کاربرد آن با توجه به مسائل اقتصادی، زیست­محیطی و اجتماعی ارائه شده است.

استانداردهای متعددی هم‌چون سازمان حفاظت محیط زیست ایالات متحد آمریکا (EPA )، استرالیا، کانادا، چین، ژاپن، اتحادیه اروپا، روسیه، ترکیه و آفریقا جنوبی در زمینه کاربرد لجن فاضلاب در زمین وجود دارد. در ایالات متحده آمریکا و بخش‌هایی از کانادا و استرالیا کاربرد لجن در زمین از دیرباز مرسوم بوده است. قوانین EPA در آمریکا از جامع‌ترین قوانین در زمینه کاربرد در زمین، دفع سطحی، کاهش جذب ناقلین(کاهش عواملی در لجن نظیر بو)، سوزاندن و دفع لجن هستند.

در گذشته در کشورهای اروپایی سوزاندن لجن بیشتر متداول بود، اما در حال حاضر استفاده از لجن برای احیای زمین‌های آسیب‌دیده یکی از بهترین روش‌های زیست‌محیطی محسوب می‌شود. برای نمونه با استفاده از این روش در محل اسکیزر در اسکاتلند، جنگل مصنوعی ایجـاد شده و از لجن برای غنی سازی خاک استفاده می‌شود.

در حال حاضر به‌دلیل محتوای بالای مواد آلی و مغذی و سایر ویژگی‌های آن، لجن کاربرد گسترده‌ای در بسیاری از کشورهای دنیا یافته است و به‌رغم اینکه در بسیاری از کشورها کاربرد این مواد در خاک یک گزینه برتر است، اما نیازمند مدیریت صحیح و رعایت دقیق استانداردها و الزامات تعیین شده به منظور کاهش مخاطرت بهداشتی و محیط زیستی تا سطح قابل قبول است.

در ایران نیز لجن به طور سنتی در زمین ‌استفاده شده، ولی مقررات و استانداردی در زمینه دفع لجن وجود نداشته است.

به‌دلیل عدم وجود استاندارد مورد تایید مراجع ذی‌صلاح در کشور در خصوص نحوه به کارگیری جامدات زیستی (لجن تصفیه شده یا BIOSOLIDS) در ایران، دپو و امحای این ماده ارزشمند سالانه هزینه‌های زیادی را تحمیل کرده است.

شرکت فاضلاب تهران با مشارکت مستقیم مراحل تصویب استاندارد «جامدات زیستی تصفیه‌خانه‌های  فاضلاب شهری-ویژگی‌ها و پایش» را به شماره طبقه بندی 22967 به تصویب سازمان ملی استاندارد ایران رساند.

این استاندارد برای حدود مجاز و الزامات پایش برای استفاده سودمند از جامدات زیستی در زمین شامل کشاورزی، جنگل‌کاری و محوطه‌سازی کاربرد دارد و تهیه این استاندارد به‌عنوان یک گام اساسی برای مدیریت و دفع بهداشتی لجن ضمن تبدیل تهدید به فرصت، امکان ارائه این محصول به صورت رسمی و ایمن را فراهم کرده است.

روابط عمومی آبفا تهران