بجنورد- ایرنا- کاهش ۴۵ درصدی بارندگی در خراسان شمالی که حدود ۷۰ درصد از پهنه استان را درگیر پدیده خشکسالی کرده اکنون نیاز به مدیریت منابع آبی در دل زمین دارد تا بحران خشکسالی با کمترین خسارت پشت سر گذاشته شود.

صدرآباد، نام قناتی است که بیشتر شهروندان بجنوردی از آب گوارا و سالمی که در بخش مرکزی این شهرستان جاری بود یاد و خاطره ای شیرین دارند، این قنات حتی به یکی از خیابان های این شهر نیز راه داشت.

قنات صدرآباد در مسیر ایجاد شده اراضی کشاورزی و باغ های زیادی را مشروب می کرد و در ادامه به داخل شهر درختان حاشیه خیابان ها و فضای سبز را سیراب می کرد در دو دهه گذشته بسیاری از شهروندان که از آب لوله کشی شهری محروم بودند از آب این قنات برای آشامیدن و شست و شو ظروف و لباس استفاده می کردند که به نوعی بیشتر بجنوردی ها نیز از این قنات خاطره ای دارند.

قزلقان، اخلی دنگل، بایرم، علی آباد، محمد بیک، یان چشمه، کلاته عرب و یک شاخ نیز از دیگر قنات هایی هستند که هر کدام نام آشنایی برای اهالی خراسان شمالی هستند که در سال های اخیر به دلیل اینکه به این منابع‌آبی رسیدگی نشده است با کاهش دبی مواجه یا بعضا خشک شده اند.

شماری از کارشناسان گفتند: در گذشته یکی از راه‌های ذخیره آب برای زمانه کم باران، ایجاد بندهای زیرزمینی بود، به جای اینکه آب را در سطح جمع کنند، با ایجاد فضایی در داخل زمین، و یا مسدود کردن آبرفت‌های درشت‌دانه، ذخایر آب زیر زمین را افزایش می دادند، ایرانیان می‌دانستند که چگونه می‌توان آب مخازن را مرحله به مرحله آزاد کرد اما این منابع با وجود حجم محدود، در معرض جریان هوای گرم و آفتاب نبودند که تبخیرشان کند.

آنان افزودند: گذشتگان می‌دانستند که می‌توان به روش‌های مختلف، با ایجاد دیواره در درون زمین، مسیر حرکت آب در آبخوان را به طور موقت متوقف کرد تا در هنگام لزوم، از آن بهره‌برداری کرد، مقنی‌ها می‌توانستند به روش‌های مختلف و در چند مرحله، چاه‌هایی بسیار عمیق حفر کنند، اما دریافتند که خالی کردن ذخیره آب نهفته در دل زمین، راه مناسبی نیست، می دانستند که این ذخیره آب تمام شدنی است، پیشینیان راه سازگاری با کم آبی را یافته بودند.

یکی از کشاورزان بجنوردی گفت: اراضی زراعی و باغ های بزرگی از قنات ضدرآباد مشروب می شد و کشاورزان در فصل تابستان نیز هیچ گاه دغدغه ای برای تامین اب نداشتند.

اصغر فاطمی افزود: در چند دهه گذشته مردم برای احیا قنات ها مشارکت خوبی داشتند و حتی وقف هایی نیز در راستای حفظ این منابع‌ آبی داشتند و در هر آبادی چند مقنی نیز وجود داشت، از محل درآمد وقف معمولا قنات ها را لایروبی و احیا می کردند.

وی گفت: اما در سال های اخیر به حفظ قنات ها پرداخته نشده است که به مرور زمان تخریب و جای خود را به چاه ها داده است که هر سال نیز عمیق و عمیق تر می شوند.